Nghiên cứu cho thấy trầm cảm làm tăng nguy cơ khuyết tật ở bệnh nhân viêm khớp dạng thấp

Trong một bài đánh giá được công bố trên tạp chí Nature Reviews Rheumatology, các nhà nghiên cứu đã thảo luận về sự tương tác giữa các cơ chế sinh học miễn dịch trung ương và ngoại biên liên quan đến viêm khớp dạng thấp (RA) và rối loạn trầm cảm chính (MDD).
Họ còn mô tả thêm vai trò của các protein gây viêm, ảnh hưởng của tình trạng viêm ngoại biên lên các phần khác nhau của não và mối quan hệ giữa những thay đổi trong não và chứng trầm cảm do viêm gây ra.

Tổng quan:
RA là một bệnh viêm tự miễn mãn tính ảnh hưởng tiêu cực đến khớp hoạt dịch và nhiều cơ quan khác. Trầm cảm là một tình trạng phổ biến, không đồng nhất về mặt lâm sàng ảnh hưởng đến mọi bệnh nhân mắc RA khác. Bằng chứng ngày càng tăng cho thấy RA và trầm cảm có các đặc điểm chồng chéo và có thể được điều biến lẫn nhau.
Dữ liệu cho thấy trầm cảm là một yếu tố nguy cơ của RA và những bệnh nhân được chẩn đoán mắc RA sớm sẽ dễ bị trầm cảm hơn. Ngoài ra, bệnh nhân RA bị trầm cảm được quan sát thấy có sự tiến triển về chức năng cũng như giảm đáp ứng với điều trị, dẫn đến kết quả kém. Tuy nhiên, các cơ chế sinh học chính xác làm cơ sở cho mối liên hệ này vẫn chưa được hiểu rõ ràng.
Do đó, đánh giá này tập trung vào việc tìm hiểu mối liên hệ giữa hai tình trạng này và các cơ chế cơ bản đồng thời khám phá sự tương tác giữa hệ thần kinh và hệ miễn dịch ở bệnh nhân RA.

Các cytokine được chia sẻ trong RA và trầm cảm:
Các cytokine tiền viêm được khuếch đại trong RA cũng được biết là có liên quan đến trầm cảm. Nhiều loại cytokine khác nhau có liên quan đến RA và trầm cảm, bao gồm interleukin (IL) -16, IL-18, IL-1, IL-6 và yếu tố hoại tử khối u (TNF).

Tín hiệu miễn dịch ngoại biên đến não:
Miễn dịch ngoại biên truyền tín hiệu đến não thông qua hai con đường đã biết: thần kinh và thể dịch. Trong đường thần kinh, các phân tử điều hòa quá trình viêm có thể liên kết và kích hoạt các thụ thể trên tế bào thần kinh cảm giác, bao gồm cả các tế bào ở hạch rễ lưng (DRG) và dây thần kinh phế vị.
Sau đó, các tế bào thần kinh cảm giác được kích hoạt sẽ chuyển tín hiệu trở lại vỏ não thông qua tủy sống. Tín hiệu sau đó được truyền đến các trung tâm não cao hơn, nơi điều chỉnh hệ thống miễn dịch cục bộ và có hệ thống.
Trong con đường dịch thể, các tế bào miễn dịch giải phóng các phân tử có khả năng vượt qua hàng rào máu não (BBB) và ảnh hưởng đến tế bào não hoặc kích hoạt các tế bào nội mô của BBB.
Theo quan sát trong các nghiên cứu thực nghiệm được thực hiện trên chuột, con đường này dẫn đến việc giải phóng các chemokine có liên quan đến tính dẻo của tế bào thần kinh, dẫn đến hành vi giống như trầm cảm và suy giảm nhận thức.

Phản ứng miễn dịch trong não:
Trong não, các tế bào thần kinh hiện có và các tế bào miễn dịch được tạo ra ra sẽ giải phóng một số protein gây viêm hỗ trợ giao tiếp thần kinh miễn dịch. Khi các cytokine và chemokine được giải phóng bởi các tế bào thần kinh, microglia, tế bào hình sao, tế bào miễn dịch ngoại biên và tế bào nội mô, chúng sẽ ảnh hưởng đến các quá trình thần kinh và miễn dịch.
Ví dụ, trong quá trình viêm, việc các bạch cầu đơn nhân ngoại vi vào não có liên quan đến việc tái cấu trúc dendrite và suy giảm nhận thức, có khả năng dẫn đến trầm cảm. Viêm ngoại vi mãn tính ở RA gây ra kích hoạt vi mô cục bộ trong não, dẫn đến biểu hiện vi mô bị thay đổi.
Mặc dù microglia thường liên quan đến những thay đổi gây viêm trong não, nhưng các nghiên cứu gần đây cho thấy vai trò phức tạp hơn của microglia đối với sức khỏe thần kinh.
Trái ngược với niềm tin trước đó, theo nghiên cứu trên chuột, microglia được tìm thấy trong não không chỉ có nguồn gốc từ máu ngoại vi mà còn từ màng não và tủy xương trong hộp sọ. Tuy nhiên, còn thiếu các nghiên cứu khám phá khía cạnh này ở người.
Tế bào hình sao cũng đóng một vai trò trong chứng viêm não. Việc kích hoạt tế bào hình sao bằng các cytokine từ microglia được chứng minh là dẫn đến việc giải phóng các yếu tố gây độc thần kinh ảnh hưởng đến sức khỏe và hành vi của tế bào thần kinh.

Cơ chế liên kết trầm cảm và viêm:
Viêm liên quan đến miễn dịch có liên quan đến sinh lý bệnh của trầm cảm. Nhiều con đường khác nhau được kích hoạt trong RA, có thể dẫn đến các hành vi liên quan đến viêm.
Những con đường này bao gồm kích hoạt hồng cầu, con đường kynurenine, khả biến thần kinh và con đường của hệ thống glutamatergic và serotonergic.

Biến đổi vùng não
Mặc dù những thay đổi vùng trong não và các cơ chế cơ bản tiếp tục được nghiên cứu chủ yếu bằng mô hình động vật, các nghiên cứu về hình ảnh thần kinh ở người đã cải thiện đáng kể sự hiểu biết của chúng ta về những thay đổi liên quan đến tình trạng viêm trong não.
Những tiến bộ trong chụp ảnh cộng hưởng từ (MRI) đã cung cấp những hiểu biết sâu sắc về vai trò của tình trạng viêm trong bệnh trầm cảm ngoài những đánh giá cấu trúc truyền thống và các nghiên cứu dựa trên mô học. Bằng chứng mới cho thấy các vùng não bị ảnh hưởng bởi chứng viêm và trầm cảm là vùng thể vân, vùng hải mã, hạch hạnh nhân và vùng đảo não.

Phần kết luận
Bài viết đánh giá hiện tại cung cấp một cái nhìn tổng quan toàn diện về mối liên hệ giữa cơ chế miễn dịch và trầm cảm ở bệnh nhân viêm khớp dạng thấp. Nó nhấn mạnh sự cần thiết phải nghiên cứu sâu hơn trong lĩnh vực này.
Hơn nữa, dữ liệu thử nghiệm lâm sàng cho thấy rằng điều chỉnh miễn dịch có thể là một phương pháp đầy hứa hẹn trong điều trị bệnh trầm cảm đi kèm ở bệnh nhân viêm khớp dạng thấp, do đó có khả năng làm giảm gánh nặng toàn cầu về tình trạng suy nhược này.